Stratejik Plan Yönetmeliğinde Değişiklikler

Stratejik planlama, birçok ülkede kamusal dönüşüm ve mali disiplin sağlamak amacıyla, kamu yönetimi reformu gerçekleştirmek için kullanılan temel araçlardan biridir.  Stratejik plan ise; kamu kurumlarının misyon, vizyon ve temel değerlerini, orta ve uzun vadeli amaçlarını, kısa vadeli hedef ve önceliklerini, performans göstergelerini ve bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler olan stratejileri içeren plandır.

Ülkemizde, merkezi kamu idareleri, belediyeler ve il özel idareleri ve daha sonra da kamu iktisadı kuruluşları için stratejik plan hazırlama zorunluluğu, 2003 yılında çıkartılan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi Kontrol Kanunu birlikte gelmiştir. Bu kapsamda ikincil mevzuat çalışmaları da başlamış ve 26.05.2006 yılında “Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hazırlanmıştır. Ancak geçen süre zarfında bazı hususlarda güncellenme ihtiyacı doğmuş ve söz konusu yönetmelik 26.02.2018 tarihinde revize edilmiştir.

Bu yazının amacı, revize edilen yeni yönetmelik ile eski yönetmelik arasında ki temel farklılıkların vurgulanması ve bu değişimlerin hangi nedenlerle yapıldığının tespit edilmesidir.

Tanımlar

İlk yönetmelikte, “kılavuz, mahalli idare, müsteşarlık, strateji geliştirme birimleri, stratejik plan ve üst yönetici” şeklinde ki “tanımlar” yeni yönetmelikte arttırılarak “eylem planı, güncelleme, performans göstergesi, performans programı, strateji geliştirme kurulu, stratejik plan değerlendirme raporu, stratejik plan genelgesi” gibi yeni tanımlar eklenmiştir.

Genel İlkeler

Bu bölümde önemli birkaç yenilik getirilmiştir. Bunlardan birincisi stratejik planların kim tarafından yapılacağı ile ilgilidir. Birçok kamu kurumu stratejik planlarını başka firmalara yaptırdığı ve benzer nitelikte planların ortaya çıktığı görülüyordu. Bunun önüne geçmek için “Stratejik planlar bilfiil kamu idarelerince ve idarelerin kendi çalışanları tarafından hazırlanır” maddesi eklenmiştir. Yine “Stratejik planlama sürecinin etkili ve etkin bir şekilde yürütülmesinden tüm birimler sorumludur” denilerek Strateji Geliştirme Birimlerinin sadece koordinasyon görevleri olduğuna ve planın hazırlanmasında kurumun tüm birimlerinin sorumlu tutulduğuna vurgu yapılmıştır.

Ayrıca, stratejik plan çalışmalarının özellikle büyükşehir belediyeleri açısından seçim sonrasında 6 aylık süreçte tamamlanması zorluğuna karşılık “Kamu idareleri için uzun süreli analiz gerektiren çalışmalar stratejik plan hazırlık sürecinden önce özel bir çalışma olarak başlatılabilir.” maddesi eklenmiştir. Çevre ve paydaş analizi esnasında yapılacak anket çalışmaları bu kapsamda değerlendirilerek seçim öncesinde ayrı bir çalışma olarak ele alınabilir.

Bakanların ve Üst Yöneticilerin Sorumluluğu

Önceki yönetmelikte Madde 10 ve 11’de yer alan bu başlık yeni yönetmelikte İkinci Bölüm olarak, Madde 6 ve 7’de zikredilmiştir.

Belediyelerde, Stratejik Planların, kalkınma planlarına ve programlara uygun olarak hazırlanmasından İçişleri Bakanı sorumlu iken, Belediye başkanı ise stratejik planın hazırlanmasından, uygulanmasından ve izlenmesinden meclise karşı sorumludur.

Stratejik Planların Hazırlanması

Stratejik planın hazırlanmasında her iki yönetmelikte de öncelikle bir stratejik plan genelgesinin yayınlanmasından bahsedilmektedir. Ancak yeni yönetmelikte genelgenin içeriğinin neler olması gerektiği iyice netleştirilmiştir. Şöyle ki genelgede;

• Çalışmaların üst düzeyde sahiplenildiği ve takibinin yapılacağı hususuna,
• Stratejik planlama ekibine ve kurulması halinde alt çalışma gruplarına harcama birimlerince üyelerin görevlendirilmesi gerektiği hususuna,
• Ve en önemlisi Strateji Geliştirme Kurul üyelerine yer verileceği belirtilmiştir.

Her iki yönetmelikte de hazırlık programından bahsedilmiş ancak yeni yönetmelikte stratejik plan genelgesinin yayımlanmasını müteakip iki ay içerisinde stratejik planlama ekibi tarafından hazırlanacağı belirterek süre şartı getirilmiştir.

Yine hazırlık programının üst yönetici tarafından idare içerisinde duyurulması gerektiği ve Strateji Geliştirme Kurulu’nun, stratejik planlama sürecinin ana aşamalarını ve çıktılarını kontrol etmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Eski yönetmelikte gerek duyulduğu halde eğitim ve danışmanlık hizmeti alınabileceği maddesi varken yeni yönetmelikte bu hususun belirtilmemesi dikkat çekicidir.

Stratejik Planların Kalkınma Planı ve Programlarla İlişkilendirilmesi

Her iki yönetmelikte de hazırlanan stratejik planların üst ölçekli, kalkınma planı, hükümet programı ve faaliyet alanlarıyla ilgili diğer ulusal, bölgesel, sektörel ve tematik plan, program ve stratejilerle uyumuna yer verilmiştir.

Ayrıca idarelerin stratejik planlarının diğer idarelerin stratejik planlarıyla uyumu hakkında bir madde eklenerek özellikle merkezi teşkilat tarafından hazırlanan planlardaki uyumda bakanlıkların aktif bir işbirliği göstermeleri gerektiği belirtilmiştir.

Stratejik Planların Bakanlıkça Değerlendirilmesi

Stratejik planların gerek üst ölçekli planlara gerekse de mevzuata uygunluğun değerlendirilmesi için bakanlığa gönderileceği, gerek görülen durumlarda bakanlığın inceleme sonucunda hazırlanan değerlendirme raporunu ilgili idareye önceden 3 ayken yeni durumda 45 gün içerisinde göndereceği belirtilmiştir. Önceki yönetmelikte olduğu gibi mahalli idareler bu başlıkta belirtilen hususlardan muaf tutulmuştur.

Stratejik Planların Sunulması ve Kamuoyuna Açıklanması

Stratejik planlar, bakanlıklar ile bakanlığa bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarda bakanın, mahalli idareler hariç diğer kamu idarelerinde ise üst yöneticinin onayına müteakip performans programı ve bütçe hazırlıklarında esas olmak üzere Kalkınma Bakanlığına (daha önce Müsteşarlıktı) ve Maliye Bakanlığına elektronik nüshasıyla birlikte gönderilecektir. Ayrıca TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu ile Sayıştay’a da elektronik nüshasıyla birlikte gönderilmelidir.

Mahalli idareler ise meclis onayına müteakip Kalkınma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığına elektronik nüshasıyla birlikte gönderir.

Stratejik Planların Uygulanması

Önceki yönetmelikte Performans Programı ve Performans Göstergeleri şeklinde iki ayrı başlık varken yeni yönetmelikte bu başlıkların kaldırıldığı ancak Stratejik Planın Uygulanması şeklinde bir başlığın eklendiği görülmüştür.

Bu başlık altında ise; performans programı, yatırım programı ve idare bütçesi ile hazırlanması halinde eylem planlarının stratejik planın uygulama araçları olduğu vurgulanmıştır.

Stratejik Planın İzlenmesi, Değerlendirilmesi ve Uygulama Sonuçları

Önceki yönetmelikteki en önemli eksikliklerden birisi Stratejik planın izlenmesi, değerlendirilmesi ve uygulama sonuçlarına yönelik durumların net olmamasıydı. Bu nedenle yeni yönetmelikte bu durumlar ayrı bir başlıkta ele alınarak üst yöneticinin, hedeflerden sorunlu harcama yetkilisinin ve strateji geliştirme birimlerinin sorumlulukları netleştirilmiştir.

İzleme ve değerlendirme sürecinde temel sorumluluk üst yöneticidedir. Hedeflerin ve ilgili performans göstergeleri ile risklerin takibi, ilgili hedeften sorumlu birimin harcama yetkilisinin, harcama birimlerinden hedeflere ilişkin alınan gerçekleşme değerlerinin toplulaştırılması ve üst yöneticiye sunulması ise strateji geliştirme biriminin sorumluluğundadır. Hedeflerin ve ilgili performans göstergeleri ile risklerin takibinin, ilgili hedeften sorumlu harcama yetkilisine verilmesi işbirliği yapılacak diğer birimlerin sorumluluk düzeyini azaltmaz.

Yeni yönetmelik, Kamu İdareleri için Temmuz ayının sonuna kadar “stratejik plan izleme raporunun”, takip eden yılın Şubat ayının sonuna kadar ise “stratejik plan değerlendirme raporunun” hazırlamasını şart koşmuştur. Bu raporların hazırlanmasını müteakip Strateji Geliştirme Kurulunun altı aylık dönemlerde “izleme toplantıları”, bir yıllık dönemlerde ise “değerlendirme toplantıları” yapması gerektiği belirtilmiştir. Bu toplantıların sonucunda üst yönetici, stratejik plan döneminin kalan süresi için hedeflere nasıl ulaşılacağına ilişkin gerekli önlemleri ortaya koyması ve ilgili birimleri görevlendirmesi gereklidir.

Ayrıca stratejik plan değerlendirme raporu nihai hale getirilerek Mart ayı sonuna kadar Kalkınma Bakanlığına gönderilmesi gerekmektedir.

Stratejik plan dönemi sonunda ise “stratejik plan gerçekleşme raporu” hazırlanmalıdır. Ancak bu raporun bakanlığa bildirilip bildirilmemesi konusu muğlak bir durum arz etmektedir.

Stratejik Planın Güncellenmesi ve Yenilenmesi

Stratejik planın güncellenmesi ile ilgi yeni yönetmelikte planın bir stratejik plan döneminde en fazla iki kez yapılacağı ve güncellenen hususların ikinci bir güncelleme konusu olamayacağı şartları yer almıştır.

Mahalli idareler tarafından güncellenen stratejik planların ilgili meclislerinde bütçeden önce görüşülerek kabul edilir.

Güncellenen stratejik planların, takip eden yılın Ocak ayı itibariyle yürürlüğe konulacağı ve yeniden kamuoyuna açıklanması gerektiği belirtilmiştir.

Stratejik planların yenilenme şartları her iki yönetmelikte de aynı olup, planın yenilenmesi kararı bakanlıklar ile bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarında üst yöneticinin teklifi ve ilgili bakanın; diğer kamu idarelerinde (mahalli idareler) ise üst yöneticinin onayı ile en geç 3 ay içerisinde alınır.

Genel Değerlendirme

Her iki yönetmelikte 5 bölüm içermekte ve önceki yönetmeliğin 20 maddeden oluşmasına karşılık yeni yönetmelik 25 maddeden oluşmaktadır.

Artık stratejik planlamadan sorumlu olan kamu kurumlarının tamamı ilk stratejik planlarını hazırladıklarından yeni yönetmelikte “Stratejik Planlamaya Geçiş Takvimi” eki bulunmamaktadır.

İki yönetmeliğe genel olarak bakıldığında yeni yönetmelikte Stratejik Planın İzlenmesi, Değerlendirilmesi ve Uygulanması hususlarına özellikle vurgu yapıldığı, stratejik plan izleme raporu ve stratejik planlama değerlendirme raporunun hazırlanması gerektiği, 6 aylık dönemlerde izleme toplantılarından ve risklerden bahsedildiği görülmektedir.