Zaman Etüdü Nedir? Nasıl Yapılır?

Herkese yeniden merhaba.  İş yoğunluğundan ötürü bir süredir yazı paylaşamıyordum. Yoğunluğa biraz ara verip, biten güzel bir projenin ardından bu yazıyı yazmak istedim.

Projemizde ağırlıklı olarak zaman etüdü yaptık. Firmalar etkin bir üretim planlama yapabilmek ve makine iş yüklerine dengeleyebilmek için birim parçanın üretim süresini bilmeli ki doğru bir planlama yapabilsin. Burada bir işten diğer işe geçiş (setup) süreside önemlidir. Özellikle ERP sistemini kurmak isteyen firmalar bu çalışmaları yapıyor. Yani yeni kurulan bir sistemde zaman etüdü olmazsa olmaz.  Sadece süreleri bilmek yeterli olmayacaktır tabi. Üretim akışını yani ürün rotalarını da tanımlamak gerekir.

.

Bu yazıda, Zaman etüdü nedir? Ne işe yarar? Etüt öncesinde ve sonrasında nelere dikkat edilmeli? Etüt projelerine nasıl başlanmalı? Standart süre nasıl hesaplanır?  gibi konulara ele alacağım. O halde “Zaman Etüdü” nedir ile başlayalım.

Zaman Etüdü Nedir?

İş etüdünün önemli bir tekniği olan zaman etüdü; belirli bir işi, belirli bir çalışma hızıyla yapması için gereken süreyi tespit etmek amacıyla yapılan ölçümdür. İlk kez Frederick W. Taylor tarafından kullanılmıştır.

 Ne İşe Yarar?

• Üretim sürelerini bilerek daha etkin bir planlama yapabilmemizi,
• Faaliyetleri en ekonomik şekilde düzenleyebilmemizi,
• Gereksiz faaliyetleri (israfları) görerek bunları yok etmemizi sağlar.

İş etüdü teknikleri verimlilikle doğrudan ilişkilidir. Kayıp zamanları gidermek, girdileri sabit tutarak ya da azaltarak çıktının artması ya da sabit kalması ile verimlilik maksimize edilebilir.

Peki ölçmeden önce ve sonra ne yapmamız gerekir?

İlk olarak işleri tanımlamalıyız. İşi standart hale getirmeliyiz. Standart olmayan bir işi ölçerek doğru veriler elde edemeyiz. Bunun üzerine sevdiğim bir sözü de eklemek isterim.

Tanımlamadıysanız ölçemezsiniz, ölçemediğinizi bilemezsiniz, kontrol edemezsiniz ve yönetemezsiniz…

Alınacak örneklem büyüklüğü belirlenir. Çevrimler arası sapma ne kadar fazla olursa gözlem sayısı o kadar artar. Bu yüzden ilk olarak işi standart hale getiriyoruz.  İşi tanımladık, standart hale getirdik şimdi ne yapacağız? Ölçüm alma yöntemine karar vermek ve hazırlık yapmak gerekir. Kronometre ile hala etüt alanlar vardır. Ama bu yöntemin kullanım oranı giderek düşüyor. Daha etkili ve verimli olan video çekerek analiz etme yöntemi oluyor. Hem tekrar tekrar izleme fırsatı hem de elinizde bir kanıt görevi görüyor. Gelişen teknolojiyle etüt analizi yapmak için programlar kullanılmaya başlandı. Bunlardan yaygın olarak kullanılan birkaç programı da sizinle paylaşmak istedim.

İş Etüdü Analiz Programları

• Timer Pro (https://www.acsco.com/)
• WorkStudy (https://www.quetech.com/time-study-software/)
• UmtPlus (https://www.laubrass.com/umtplus/)

Bu tarz programlar, çekmiş olduğunuz videoları verimli ve daha etkin bir şekilde analiz etme fırsatı sunuyor. Bunlarda değindikten sonra video çekerek yaptığımız analizlerde nelere dikkat etmemiz gerektiğine bakalım. Bu maddeleri de iki başlıkta topladım.

1.Video Çekerken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Analiz edilecek operatör veya parça önceden belirlenmeli,
• Video çekimine başlamadan önce, çekim açısının ve çekim yapılacak noktanın belirlenmesi için kısa bir gözlem yapılmalı.
• Gözlem esnasında standart iş yapıldığından emin olunmalı.
• Karar verilen açı ve noktaya geçerek video başlatılmalı.
• Eğer setup videosu çekiliyorsa ve birkaç kişi birden çalışıyor ise her operatörü görecek ve hareketleri algılayacak şekilde video çekilmeli (Fakat birden fazla operatör var ve operatörler farklı yerlere gidip geliyorsa kamera sayısı arttırılmalı).
• Kamera sabit tutulmalı, hareket ettirilmemeli. (Kamerayı sabitleyebiliyorsak daha iyi olur.)
• Video çekimi sırasında gerekmedikçe operatöre soru sorulmamalı.
• Video kaydı sırasında kamera ekranına bakılmalı ve hareketlerin ya da işlemin anlaşılabilir olduğundan emin olunmalıdır.

2.Video Analizi Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Analize başlamadan önce çekilen video izlenerek işlem adımları çıkarılmalı.
• İşlem adımları içerisinde frekansiyel işlem adımları var ise ayrı bir iş adımı olarak yazılmalı.
• Analiz bitince her işlem adımı için max ve min noktalarındaki süreler kontrol edilmeli. (Süreler arası sapmalar minimum olmalıdır. Aksi takdirde ya analizde hata yapılmıştır ya da gözlem sayısı yetersizdir.)
• Eğer işlem adımları doğru bölünmüş ise o zaman her işlem adımındaki en yüksek ya da en düşük süre işleme dahil edilmeden standart zaman hesaplanmalıdır.

Etüt Projelerine Nasıl Başlanması Gerekir?

İş Etüdü yaparken karşılaşılan en büyük problemlerden bir tanesi, çalışanların ön yargısıdır. Etüt yapan birçok kişinin başına gelmiştir. Operatörün yavaş ya da hızlı çalışılması, etüt alan kişiye karşı gösterilen tepki vb. durumlarla karşılaşıyoruz. Orta ölçekli yani bu kültürün oturmadığı firmalarda bu tarz durumları sıfıra indiremeyiz belki ama minimize edebiliriz. Bu noktada üst yönetim desteği de çok önemlidir.

Çalışmanın başında projenin amacını doğru aktarmak gerekir. Çalışanların zararına bir şey yapılmadığını, aksine olduğundan farklı şekilde çalışmasının kendisinin zararına olacağını doğru şekilde aktarmak faydalı olacaktır. Bu konuda en önemli husus “iletişim” dir. İletişim doğru sağlandığı durumda güzel sonuçlar alınacaktır.

Standart Süre Nasıl Hesaplanır?

Bu adımda bir parçanın etüt analizi yapılmış gibi düşünerek hareket edeceğim. Timer Pro programından yapmış olduğum örnek analizin görselini aşağıdaki resimde görebilirsiniz.

.

Yapılan analizin ardından; ilk olarak gözlenen zamanlar normal zamana dönüştürülür.  Normal zaman, gözlemlenen zamana tempo değerinin eklenmesi ile oluşan zamandır. Tempo değeri, çalışanın işi gerçekleştirirken sarf ettiği efordur. Standart olarak %100 olarak kabul edilirken, işçi yavaş bir tempoda çalışıyorsa 100‘ün altında, yüksek tempoda çalışıyorsa da 100‘ün üzerinde bir değer seçilir. Ayrıca; koşullar, beceri ve çapa gibi faktörler de bu değerin belirlenmesinde önemlidir. Bu değeri firma her çalışanı içinde belirleyebilir fakat etüt alan kişinin gözlemi oldukça önemlidir.

Yapmış olduğum analizden ilerleyelim. Ortalama çevrim sürelerini bularak sırasıyla şu işlem adımlarının gözlenen zamanını tabloya yazdım. (Taban taşla, Kenar taşla, Bitmiş parçayı bırak ve yeni parça al) Tempo değerini 105 olarak aldım. Normal Zamanı hesaplarken şu formülden ilerliyoruz: Gözlenen Zaman*Tempo Değeri/100

Normal zamanlarını hesaplamış olduğum süreleri de tabloya yazdım.

Daha sonra işçinin çeşitli faktörlere bağlı olarak, işini gerçekleştirirken harcadığı süreye bazı toleranslar dahil edilir. Gözlenen zamanın temel zamana dönüştürülmesindeki tolerans değerleri için literatürde, Dinlenme Payları Tablosu kullanılır.

Bu tabloya bakarak örnek puanlama yaptım. Puanlama aşağıdaki gibidir:

• Kişisel ihtiyaçları; 4,
• Yorulma payını; Hafif ve ustalık isteyen işler için 4,
• Çalışma sırasında duruş pozisyonu; Ayakta çalışması 2 puan,

şeklinde belirleyerek toplam tolerans puanını 10 bulmuş olduk. Diğer başlıkların adının yazmama nedenim puanlarını 0 (sıfır) olarak almamdır. Bu değerler her çalışma ortamına, yapılan işe ve kişiye göre değişiklik gösterir.  Bu tolerans puanına göre artık standart zamanı hesaplayabiliriz.

Standart Zaman Formülü: Normal Zaman+( 1+ (Tolerans/100))

Yukarıdaki formülden yola çıkarak standart zamanı hesaplamış olduğum süreleri tabloya yazdım.

Böylece hesaplanan standart sürelerin toplamı 17,93 sn oldu. Bu süre bizim, bir parçanın işlenmesi için yeterli ve gerekli olan süredir.

Özet olarak her konu başlığından bahsetmeye çalıştım. Umarım bu yazı çalışmalarınızda yardımcı olur. Konuyla ilgili sormak istediğiniz bir şey olursa iletişime geçebilirsiniz. Eklemek istediğiniz şeyler var ise yorum olarak yazabilirsiniz. Yeni yazılar ile görüşmek üzere. Sağlıcakla kalın…