İşletmelerin muhasebe birimleri en eski tarihlerden beri işlevini sürdürmektedir. Ancak son zamanlarda hız kazanan dijitalleşme sürecinden muhasebe birimleri de kaçınılmaz olarak etkilenecektir. Bu konuları irdeleyen Mali Mühendislik Kuramı hakkında bir yazı. [i.a]
Dijitalleşme; e-defter, e-fatura, e-beyanname, interaktif vergi dairesi ve defter beyan sistemi gibi uygulamalarla muhasebe mesleğinin kayıttan beyan aşamasına kadar hemen hemen her adımına dokunur. Günümüzde geleneksel muhasebe uygulamaları, yerini dijital muhasebe uygulamalarına bırakıyor. Diğer taraftan geleneksel uygulama tarzından, dijital uygulama tarzına geçiş, muhasebe mesleği adına değişim zorunluluğunu ortaya koyuyor. Bu durumu muhasebe mesleği için “Dijital Evrim”olarak tanımlayabiliriz. Hiç şüphesiz, dijital dönüşüm bir kere başladı ve farklı yaratıcılar elinde muhasebe mesleğine yeni fırsatlar sunacaktır.
Dolasıyla dijital dönüşümün teorik olarak doğru okunması gereklidir.
Dijital uygulamaların ortaya çıkması, muhasebe mesleğinin kâğıt ve defter gibi geleneksel yöntemlerle olan ilişkisini değiştiriyor. Muhasebe mesleği söz konusu olduğunda, dijital sistemler ve teknolojiler, profesyonel muhasebecilere müzakere etmeleri için yeni materyaller, süreçler ve değerler getiriyor. Muhasebe mesleğinde sözel kültür, yerini sayısal ve analitik kültüre doğru yön çevirmiş durumda. Bu nedenle günümüzde geleneksel muhasebe uygulamaları yeniden sorgulanıyor. Tartışmanın odağındaki temel sorular ise; muhasebe mesleği yok mu olacak, dijital sistemler muhasebe meslek mensuplarının yerini mi alacak ve muhasebe dünyasında dijitalleşmeyi nasıl okumalıyız? Mali mühendislik kuramı, bu can alıcı soruların üzerinde yükseliyor. Dijital sistemlerin muhasebe mesleğinde yarattığı inanılmaz değişim ile birlikte, muhasebe meslek mensuplarının dijital sistemleri doğru kullanılabilme, doğru bilgiye ulaşma ve yönetebilme süreçlerinde, dijital alana dair yepyeni bir dilin kurulması gerektiği de ortadadır. Çünkü dijital muhasebe, dijital bir sistemi kullanma becerisinden çok daha fazlasını içerir. Kuram, bu sorulardan hareketle muhasebe mesleğinin dijital devrime uyum sağlaması amacıyla, “Mali Mühendisliğin”yeni bir model olup, olamayacağını tartışmayı amaçlar.
Mali mühendislik kuramı, muhasebenin dijitalleşmesinde temel oluşturan kavramları, ilkeleri ve prosedürleri kapsar. Muhasebe mesleğini dijitalleşme temelinde nasıl şekillendireceğini ele alır. Kuram, dijitalleşmenin muhasebe yapısına ve muhasebe meslek mensuplarına etkileri ile ilgilenir. Muhasebe uygulamalarının dijitalleşme ile birlikte yaşayacağı değişime yoğunlaşarak, muhasebe mesleğinde ve meslek mensuplarında yarattığı değişimi analiz eder. Ve dijitalleşme odağında muhasebe mesleğinin yeniden tasarımına odaklanır.
Mali mühendislik kuramı, sistematik ilke ve metodoloji ifadesinden oluşan muhasebe türevidir. Kuramın rolü, muhasebe uygulamalarını dijitalleşme çerçevesinde geliştirmek ve dijitalleşme ile birlikte ortaya çıkacak olan muhasebe sorunlarını çözmektir. Kuramın amacı ise, dijitalleşmenin muhasebe uygulamalarına etkilerinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için genel referans çerçevesini oluşturan tutarlı bir dizi mantıksal ilkeler sağlayarak yeni bir model önerisi sunmaktır. Yeni bir model önerisi yokluğunda, muhasebe mesleğinin dijitalleşmeye uyum sağlamasını beklemek ise gerçekçi değildir.
Dijital dönüşümde yalnızca malzeme, araç ya da tekniğin değil; algının değişmesi de önemli. Bu durumda, muhasebe eğitiminin bu gerçeklerden yola çıkarak, muhasebe meslek mensuplarının dijital sistemlere olan algılarını ve farkındalıklarını geliştirecek şekilde yapısını değiştirmesi gerekiyor.
Kuram, muhasebe mesleğinin ve meslek mensuplarının dijitalleşmeden nasıl etkileneceklerini tahmin ederek, mühendislik yetenekleri çerçevesinde mevcut muhasebe eğitiminin yeniden şekillenmesini sağlar. Dijital muhasebenin kavramsallaştırılmasında en önemli unsur, dijital evrim için mühendislik yeteneklerinin kullanılmasıdır. Bu bağlamda, mühendislik bilimi muhasebe meslek mensuplarına analitik ve sayısal düşünme, etkin iletişim, problem çözme, yaratıcılık ve olaylara büyük resminden bakma yeteneği kazandıracaktır. Ve bu yetenekler muhasebe meslek mensuplarının dijital dönüşümü gerçekleştirebilmesi için kritik öneme sahiptir.
Sonuç olarak, bugün muhasebe mesleğinde kullanılan verilerin tamamı bilgisayar ortamında üretilmektedir. Başka bir ifadeyle, günümüz muhasebe endüstrisinin uygulama süreçlerinde dijital sistemlerden kaçınılması neredeyse imkânsızdır. Dijital dünya bu eksende bizlere muhasebe adına yeni tartışma alanları açıyor. Mali mühendislik kuramı, bu tartışmalar ekseni üzerinde yapılanmaktadır. Çünkü muhasebe mesleği dijitalleşme ile birlikte değişiyor ve bunun ötesinde muhasebe meslek mensuplarına yeni fırsatlar yaratıyor.
Makalenin Sözü: “Dehanın ve erdemin sonsuz alanı, gözlerimizin önünde açıldığı zaman, yeryüzünün sınırları kaybolur.” Immanuel Kant
